De finale in Jemen is begonnen (maar kan nog lang duren)

In Noord-Jemen is afgelopen weekend ook nog de burgeroorlog uitgebroken. Bondgenoten Ansarallah en voormalig president Saleh bevochten elkaar vrijdag, zaterdag en zondag in hoofdstad Sana’a en andere noordelijke steden op leven en dood. 

Onder dit artikel de gebeurtenissen van eind nov/begin dec 2017 omgekeerd chronologisch. Je kunt ook direct door naar dit liveblog

De eerste gevechten braken donderdag 30 november uit rond de Saleh-moskee, een megaproject in 2008 afgerond door Saleh in zuidelijk Sana’a.

Houthi-troepen ‘inspecteerden’ het complex, voorafgaand aan de viering van Mohammeds geboortedag. ‘Security eventually forced themselves in and discovered in its courtyards huge arsenal of weapons, even in the minarets,’  aldus een bron dichtbij de Houthies die niet met naam genoemd wil worden.

Zaterdag heroverden troepen van Saleh de buurt rond de moskee op de Houthi’s en breidden de gevechten zich uit tot ver buiten Sana’a, tot in steden als Amran en Hajja, waar een huis van een lokale sheik werd opgeblazen nadat die zich aansloot bij Saleh.

Aanvankelijk leken de Saleh-getrouwen aan de winnende hand, geholpen door Saoedische bommenwerpers. Saleh verscheen op zijn televisiezender Yemen Al Yawm, om in een toespraak de Houthi’s de mantel uit te vegen, inclusief vredesvoorstellen aan Saoedie-Arabië. ‘Het is tijd om een nieuwe bladzijde om te slaan’, aldus Saleh.

Verbanning

Maar zondagnacht keerden de kansen en heroverde de aanvankelijk verraste Houthi-beweging Ansarallah vrijwel alle strategische plaatsen.

Zondagmiddag werd ook Saleh’ s huis in Sana’a veroverd, namen de Houthi’s de TV-zender van Saleh over en verdween Saleh zelf van de aardbodem. Naar verluidt wordt momenteel onderhandeld over een verbanning van Saleh, maar de berichten zijn moeilijk te checken, ook vanwege de vele fake twitter-accounts van de partijen.

Verrassend is de confrontatie in elk geval niet, onvermijdelijk en allesbepalend wel; Ali Abdallah Saleh en Houthi/Ansarallah streden de laatste maanden al een oorlog in woorden, gevoed door geruchten dat de voormalige president en zijn getrouwen toenadering zochten tot Saoedie-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten, de gezamenlijke vijanden van het Houthi-Saleh monsterverbond dat sinds najaar 2014 in Noord-Jemen de scepter zwaait.

In dat gerucht zou Saleh’ s zoon Ahmed Saleh als intermediaire president fungeren, om een einde te maken aan de deadlock in de bijna drie jaar durende oorlog in en over Jemen. Die oorlog -en dan vooral de hermetische blokkade die het land door Saoedie-Arabië is opgelegd-  heeft al aan zeker twaalfduizend burgers het leven gekost en de grotendeels verarmde bevolking van het land in een diepe hongersnood gestort.

Houthi-leider Abd al Malik al Houthi waarschuwde Saleh afgelopen zomer al verscheidene malen geen toenadering te zoeken tot de vijanden van Jemen, in casu: Saoedie-Arabië. Daarbij dreigde al Houthi ook met openbaarmaking van documenten die de gestage plundering van Jemen door de Saleh-familie in zijn drieëndertig jaar durende presidentschap zouden aantonen. Saleh op zijn beurt verweet de Houthi’s Jemen in een isolement te hebben gestort.

Monsterverbond

Met de interne strijd tussen de bondgenoten komt een abrupt einde aan een kortstondig monsterverbond. Saleh was van 1978 tot 2011 president van Jemen en voerde tussen 2004 en 2010 zes winters lang een oorlog met de Houthies, een oorspronkelijk grassroots beweging die herstel van zayditische waarden –zaydi is een gematigde afsplitising van het shi’ isme– beoogden en Jemen aan Saoedische invloed wilden ontworstelen.

Onderdeel van die strijd is verder het terugveroveren van noordelijke Jemenitische provincies die in de jaren dertig aan Saoedie Arabie werden toegevoegd. Dat gaat de afgelopen jaren gepaard met veel militaire schermutselingen aan de noordgrens en met raketten die verrassend diep op Saoedisch grondgebied landen. De Houthi’ s zijn overigens familie van het in 1973 verdreven zaydi-Imamaat, een wereldlijk-religieus gezag dat Jemen duizend jaar bestuurde.

Najaar 2014 sloot Saleh zich aan bij de Houthi’s, die ontevreden waren over de uitkomst van een onder VN-auspicien gevoerde Nationale Dialoog over de toekomst van Jemen. De Houthi’s kregen daarbij slechts een beperkt en ‘landlocked’ deel van het land toegewezen en namen in een coup de macht over van formeel president Abd al Mansour Hadi, die Saleh in 2011 als tussenpaus had opgevolgd.

De aan de zijlijn  geparkeerde Saleh zag zijn kans op een zoveelste comeback schoon en stelde zich plotseling op zij aan zij voormalig vijand de Houthi’s. Tesamen veroverden ze voorjaar 2015 in een blitzkrieg bijna het gehele land. Pas in de zuidelijke havenstad Aden trad het eerste verzet op, toen het gealarmeerde Saoedie-Arabië -vanuit de lucht- en de Verenigde Arabische Emiraten -op de grond, in het zuiden- het strijdveld betraden. De oorlogsfronten zijn sinds zomer 2105 nauwelijks verschoven.

Het belangrijkste front tussen noord en zuid ligt al tweeënhalf jaar in Taiz, de derde stad van het land en inmiddels kapotgeschoten als Aleppo. Het zuiden en oosten van Jemen is in toenemende mate in handen van troepen gelieerd aan de Verenigde Arabische Emiraten, met in de dunbevolkte gebieden kleine tribale koninkrijkjes gelieerd aan Al Qaeda en Daesh.  Het eiland Socotra is in een leaseconstructie al in 2015 feitelijk ingenomen door de VAE.

De enige provincie waar welstand en veiligheid heersen is Marib, een landerig woestijnstadje in het dunbevolkte maar olierijke noordoosten. Daar zetelt ook de formele regering van president Hadi, die nog wel erkend en gefinancierd wordt door de internationale gemeenschap, maar door de meeste Jemenieten zelf niet voor vol wordt aangezien. Meer respect en invloed heeft zijn vice-president Mohsen al-Ahmar, een voormalig generaal en rechterhand van Ali Abdallah Saleh.

Als David tegen Goliath

Met de confrontatie tussen Saleh en Ansarallah is een nieuwe, maar onvermijdelijke en waarschijnlijk beslissende fase in de  oorlog om Jemen ingetreden. De afloop is onzeker, kan lang op zich laten wachten en zal het lot van gewone Jemenieten nog zwaarder maken.

Maar uiteindelijk is een overwinning van het militair sterke Ansarallah op de Saleh-getrouwen logischer dan een nederlaag. Alleen, wat dan. Zonder het geld, de handigheid en het tribale netwerk van Saleh zullen de Houthi’s volledig op eigen kracht moeten vertrouwen vis a vis het machtige Saoedie-Arabië, met in haar kielzog de internationale gemeenschap.

Saleh en zijn getrouwen kunnen zich vervolgens aansluiten bij generaal Mohsen, die hun komst al heeft verwelkomd. Maar ook een verbond met de Emiraatse leiders -Saleh heeft veel zakelijke banden met de Emiraten- en hun getrouwen in het zuiden van Jemen ligt voor de hand.  Welke keuze Saleh ook maakt, de Houthi’s zullen met nog meer en zwaarder tegenstand te maken krijgen.

Omdat de Houthi’s in de afgelopen drie jaar geen succesvol staatsbestel hebben kunnen opbouwen, ontberen ze in toenemende mate ook nog de steun van veel gewone Jemenieten, die het leven onder de Houthi’s -de bevolking wordt voortdurend afgeperst om staatsinkomsten te genereren en er kan en mag veel niet- meer dan beu zijn. Tenslotte staan de Houthi’s er ook internationaal niet goed op.

Anderszijds hebben de Houthi’s erg weinig te verliezen. Het vertrouwen van de bevolking in de internationale gemeenschap -die Jemen al jaren aan haar lot overlaat- is net zo klein als de woede over de bombardementen van de Saoediers groot is. Het geharde, toch al murwgebeukte volk zou zich opnieuw achter de Houthi’s kunnen verenigen. Bovendien laten de Houthies al dertien jaar zien dat ze als David tegen Goliath zelfs de machtigste vijanden aankunnen.


In Jemen is de onvermijdelijke burgeroorlog tussen voormalige monsterverbondgenoten Abd al Malik al Houthi-Ali Abdallah Saleh uitgebroken. Gebeurtenissen stapelen zich op. Hieronder een overzicht in een semi-liveblog, omgekeerd chronologisch. 

Dinsdag 5 dec

–  Live blog gaat even in de ijskast.  Voorspelling: De voorfinale is uitgespeeld, het is nu wachten op de grote invasie van buitenaf, met een grote kans op mislukking. Daarna blijven de bommen nog even vallen op Jemen, totdat het Saoedisch koningshuis ontploft en Jemen wordt vrijgelaten.

Zij die willen begrijpen wat er werkelijk gebeurt in en rond Jemen wijs ik nog even op deze analyse  van Faisal Edroos, een witte raaf in een oceaan aan conformistische, gelijkluidende analyses en saaie, plichtmatige necrologien over Ali Abdallah Saleh die momenteel over ons wordt uitgestort.

Maandag 4 dec

– 20:00 –  Merkwaardige melding van Saoedische bommen op een markt in Sanhaan, het dorp van Saleh, met 23 slachtoffers als gevolg.  Volgens de melder zou het dorp gestraft worden voor het nalaten van steun aan Saleh.

20:45 – Volgens berichten van op de grond zijn de straatgevechten geluwd, maar nemen de Saoedische bombardementen vanavond opnieuw in hevigheid toe.
Hier en daar ook meldingen van arrestaties van Saleh-getrouwen en GPC-leden die zich niet onder Houthi-heerschappij willen voegen.

20:30 – De necrologien komen overal los, net als de analyses van westerse Jemen-deskundigen. Vrijwel allen zijn het erover eens dat ’things will worsen’. Als voornaamste reden noemen zij de verdere verdeeldheid  op het strijdveld en als secundaire reden dat Saleh er niet meer is om de verschillende tribale en politieke partijen via de hem zo kenmerkende deals te pacificeren (alsof al die deals Jemen zoveel voorspoed en vrede hebben gebracht).

17:30 – De in 2014 verjaagde president Hadi speecht vanuit Ryadh, roept op tot vereniging en verzet tegen de Houthies, maar wordt ronduit uitgelachen op twitter.

Op radio 1 de analyse van Marcel van der Steen; volgens hem beoogde Saleh vrede en is die kans met zijn heengaan vergooid.  Het is een lezing die veel de ronde doet, maar het trackrecord van Saleh gemakshalve achterwege laat.

16:30 – Abd al Malik al Houthi speecht. Behalve vreugde over afwimpelen coup van Saleh ook de verzekering dat Jemen republiek blijft, met moderne instituties en dat hij blijft samenwerken met Saleh’s General Peoples Congres, Saleh’s paraplupartij. En morgen een vrijheidsviering.

14:30 – Analytici op twitter benoemen Ali Mohsen Al Ahmar alvast tot de opvolger van Ali Abdallah Saleh, als vijand en in de toekomst voornaamste tegenstander van de Houthi’s. Lees hier meer over Mohsen en andere sleutelpersonen in het Jemenitische politieke spel.

14:11 – Saleh’s  zoon Khaled zou ook gevangen zijn genomen door de Houthi’s, of hij samen vluchtte met zijn vader en  wat er met hem is gebeurd is nog onbekend. 14:50- Khaled zou gewond gevangen zijn genomen bij gevechten in de stad.

14:00 – BBC en Reuters wachten nog even op bevestiging, maar met de necrologiën is men overal al begonnen, met veel dramatische volzinnen, want Saleh regeerde bijna veertig jaar ‘door op de hoofden van slangen te dansen’.

De Houthi-strijders die Saleh onderschepten en doodden scanderen de naam van hun leider Hussein -de stichter van Ansarallah- die in 2004 op orders van Saleh werd vermoord. Zijn broer Abd al Malik leidt nu de beweging en is nu de machtigste man van Jemen.

13:45 – Twitter en Facebook stromen over van de berichten en beelden van en over Saleh. Woedende tegenstanders jonassen met het lichaam van Saleh, die op zijn vlucht (via zijn geboortedorp Sanhan naar Marib) is onderschept en doodgeschoten. Beelden herinneren aan de vlucht van Khadaffi en de arrestatie van Ceaucescu.

13:30 – Saleh is dood, stromen tweets en whatsapps binnen

13.00 – Meldingen dat Ali Abdallah Saleh is overleden worden elders ontkend.
12:00 – Vanuit de Golf oproepen aan inwoners zich niet nabij Houthi’s te begeven (omdat ze daar bommen op willen werpen), maar mensen zitten in hun schuilkelders en kunnen nergens heen.
09:00 – Meldingen dat de voorraden in de huizen opraken en dat mensen niet naar buiten kunnen om de voorraden aan te vullen. Meldingen dat mensen maar beginnen aan waswater als drinkwater.
02:00 – Melding dat generaal Mohsen met zijn leger vanuit Marib oprukt naar Sana’a.

Zondag 3 dec

  • Ansarallah neemt tv-station Saleh over, sluit de poorten van facebook en twitter, neemt de huizen van Afash in en toont hun decadentie (dure pakken, hoge stapels wapens en munitie, flessen wodka) aan het grote publiek.

Saoedische bommenwerpers intensiferen de bombardementen op Sana’a. Veel gevechten concentreren zich in en rond Hadda, normaliter een rustige wijk waar ambassades, ministeries en hulporganisaties huizen. Hierdoor, en ook omdat Nederlands tv-persoonlijkheid Floortje Dessing er in een kleder zit, lijkt de oorlog dichterbij het westen te komen.

Zaterdag 2 dec

  • Ansarallah (Houthi’s) neemt Saleh-complex opnieuw in.  Gevechten nemen toe in aantal en hevigheid. Houthies lijken aan de winnende hand, Saleh zegt op tv zijn vorige toespraak te betreuren, die zou verkeerd geinterpreteerd zijn.

Vrijdag 1 dec

  • Afash (familie Saleh) herovert het Saleh-complex op Ansarallah. Het vechten is nu echt begonnen.

Saleh verschijnt op tv en roept op tot einde blokkade, tot vrede en tot een nieuwe bladzijde. Zijn aanhangers gaan de straat op om slogans van Ansarallah te verscheuren.

Even lijkt het erop dat Saleh aan het langste eind trekt. De verdreven regeringsdelen in Marib en Ryadh verwelkomen Afash aan hun zijde.

Donderdag 30 nov

  • Ansarallah (Houthi’s) ‘inspecteert’ de Salehmoskee en het complex eromheen -een prestigeproject van Saleh in zuidelijk Sana’a, ook een stronghold– om ‘veiligheidsredenen’ en vind er grote aantallen wapens. Ansarallah neemt het complex over.

Woensdag 29 nov

  • Schermutselingen op meerdere plekken in de stad, beide partijen lijken zich te hergroeperen en te verschansen, als voorbereiding op de gewelddadige strijd die er al maanden aan zit te komen.

Aanloop

Aug, sept, okt, nov – Spanningen tussen Afash (Saleh familie) en de Houthi’s nemen gestaag toe.

Beide organiseren demonstraties met miljoenen aanhangers, om hun spierballen te tonen.

Geruchten als zou Saleh toenadering zoeken tot de gezamenlijke vijand -de verjaagde regering, de VAE, Saoedie-Arabië- zijn hardnekkig.

Zoon Ahmed -woont in Abu Dhabi en is voor meer partijen acceptabel dan de oude Saleh zelf- zou in dat scenario het presidentschap op zich nemen.

Houthi dreigt met openbaarmaking van stukken die de plundering van Jemen door Afash aantonen, als Saleh zijn avances -of: verraad- niet staakt.

______________

Waardeer dit artikel!!

Bovenstaand stukje werd je gratis aangeboden. Als je dat waardeert en dat wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.

NB: Zonder kosten, elke cent komt in het journalistenbeursje
Naar doneren, veilig en in twee kliks. Thnx!

Geef een reactie