Het Siciliaanse Sambuca verzon in januari met succes een list tegen de leegstand en leegloop van het monumentale stadje: huizen te koop voor een enkele euro. Huisjeskopers sloegen erop aan, met vers bloed en nieuw leven tot gevolg. ‘Sambuca heeft een meer voor de deur, bergen eromheen, er is heerlijk eten, een prachtige architectuur en strand op een halfuur.’
Aan het einde van Cortile Mule– muilezelsteeg – staat nr 10: een smal, hoog huisje, dat oogt als een toren aan de oostflank van Sambuca, Siciliaans stadje waar de oudste straten vernoemd zijn naar de Arabische stichters. Achter het huis strekken de akkers zich uit tot aan een steengroeve, tegen een decor van groen beboste heuvels. De asfaltweg naar het volgende stadje Giuliana slingert er doorheen.
Torre, zegt eigenaar Andrew Woolston, (59, London), zo noemen de Sambucesi het huis: toren. De muren staan recht, hier en daar een scheurtje. Het dakterras biedt fantastisch uitzicht, maar brokkelt wat af. De verdiepingvloeren zijn horizontaal, de benedenvloer helt bergafwaarts. Woolston: ‘Volgieten met beton, zegt Paolo. Dan verlies ik een decimeter, maar heb ik wel een rechte vloer.’
Woolston – hoofdportier bij een sjiek restaurant in Brixton, London- vloog naar Sicilië nadat hij hoorde dat Sambuca huizen verkocht voor een euro per stuk, nieuws dat begin dit jaar als een lopend vuurtje de wereld rondging. Woolston vond tussenpersoon Paolo en Paolo vond Torre: een huis van twee ongetrouwde dames, die er na aardbevingen niet meer in durfden wonen. Net als een groot deel van de bevolking verkasten zij naar een nieuwe wijk tegen de volgende heuvel. Voor 5000 euro was Torre van Andrew.
De aardbeving van 1968 ligt aan de basis van de 1euro-huizen. Slachtoffers van de aardbevingen kregen destijds stevige tegemoetkomingen uit Rome: tachtig procent van de restauratiekosten, of een nieuw huis op de volgende heuvel. Veel monumentale heuvelstadjes op Sicilië staan sindsdien voor de helft leeg. Zwaar weegt ook de recente exodus van jonge, werkloze Sicilianen, op de vlucht voor de economische crisis, naar Turijn, Milaan, Europa en Amerika.
Uniek is Sambuca niet, in heel Zuid-Europa staan mooie oude huizen met dikke muren te koop voor weinig geld. Nieuwe Hollandse inwoners van het Spaanse Polopos en het Sardijnse Ollolai figureerden eerder al in gelijknamige RTL4-tv series. De Italiaanse overheid loofde onlangs drie jaar basisinkomen uit aan jonge Italianen die komen wonen in Molise, een leeggelopen regio tussen Rome en Napels. Ze moeten er wel drie jaar blijven en een onderneming starten.
Veruit de meeste publiciteit genereerde Sambuca, met het 1euro-concept waar afgelopen januari veel Europese kranten en Amerikaanse networks op aansloegen. Guiseppe Cacioppo – architect en locoburgemeester – en zijn medewerkers selecteerden zestien 1eurowoningen uit het enorme bestand aan leegstand, weekten ze los bij de eigenaren en togen naar de kranten.
Cacioppo knikt met zijn hoofd richting sterren: ‘It exploded.’ Door de enorme toeloop gingen de 1eurohuizen alsnog een gesloten veiling op, met opbrengsten tussen de duizend en tienduizend euro. Kopers betalen bovendien notaris- en overdrachtskosten van ongeveer drieduizend euro en verplichten zich tot restauratie; de meeste 1eurohuizen verkeren in deplorabele staat.
Om opbrengsten in euro’s is het Sambuca niet te doen, zegt architect Cacioppo. Het gaat om vers bloed en nieuwe economische dynamiek: ‘We willen de fysionomie, de cultuur van Sambuca veranderen.’
Dat zegt ook Piero Verardo, Amerikaan van Siciliaanse komaf en recent teruggekeerd naar geboortegrond Sambuca. ‘Als klein jongetje bracht ik alle zomers door in Sambuca. Na de aardbeving, maar nog vol leven en gezelligheid, met zeker elfduizend inwoners. Dat zijn er nu nog maar achtduizend. Van de negen miljoen Sicilianen is het afgelopen decennium bijna een kwart vertrokken. Wat je hier nog ziet zijn nog wat gezinnen en verder veel ouderen. Alles wat de economie impulsen geeft, is weggetrokken. Dan kwijnt zo’n stad weg. Daar proberen we iets aan te doen.’
Net als Cacioppo -maar dan in beter Engels, of eigenlijk New Yorks- begeleidt Verardo huizenkopers uit Polen, de VS, Frankrijk. Voor huizenkoper Lorraine Bracco, beter bekend als psychiater Jennifer Melfi in successerie The Sopranos, is Verardo dezer dagen het meest in touw. Als bouwbegeleider moet hij zo verschijnen voor de camera’s van Discovery Channel, dat al twee maanden de restauratie en verbouwing filmt van Bracco’s twee 1eurohuizen tot één groot vakantiehuis, vanaf december op tv.
Verardo begeleidt ook een huis met jonge IT’ers uit alle hoeken van de wereld, zoals Stephan, een rossige Duitser die niet met achternaam in de krant wil, beducht voor de NSA’s en Facebooks van deze wereld. In Duitsland komt Stephan (36) niet meer zo vaak. ‘Al tien jaar zwerf ik rond de wereld, software kun je overal schrijven. Maar zo langzamerhand heb ik alles gezien en wil ik wel eens iets aan een eigen muur kunnen hangen.’
Aangewakkerd door het nieuws over de 1eurohuizen kocht Stephan samen met elf andere digital nomads een flink pand. ‘Sambuca heeft een meer voor de deur, bergen eromheen, er is heerlijk eten, een prachtige architectuur en strand op een halfuur. En ook al staat de helft van de huizen leeg, er is nog voldoende leven.’
Het werd geen 1eurohuis, maar een min of meer direct bewoonbaar huis. In de achterkamer een vloer vol matrassen, binnenkort staan daar acht sleepingpods, waarin bewoners geluidsvrij en lichtdicht kunnen slapen. Stefan toont hoekjes, kamers en zalen met hoge, gewelfde plafonds, voor toekomstige werkruimtes, een keuken, eetzaal, een peeskamertje voor als er partners overkomen. ‘We hebben alle elf vijfduizend euro gestort, daarvan is na aankoop en notariskosten nog tienduizend euro over voor bouwmaterialen. Het meeste werk voeren we zelf uit.’
Op een van de twee dakterrasjes tikken twee digital nomands onverstoorbaar op laptops. Twee trappen lager een kelder en inpandige schuur, waarvan Stefan een ontvangstruimte wil maken. „Met wekelijks een repaircafe, om iets terug te doen voor de stad.” Leegstaande omliggende appartementen wil de groep nog bij het huis voegen, om plaats te bieden aan nog een handvol geïnteresseerde vrienden. Stefan: ‘Maar liever zien we dat andere groepen soortgelijke projecten starten. Dan komen er vanzelf ook meer winkels, cafe’s, restaurants.’
Honderd meter bergop leggen bouwvakkers de laatste hand aan het huis van Susanne Heinson (54, internetmarketeer uit Wuppertal). Heinson en haar echtgenoot kochten hun huis – ook hier: twee aaneengesloten huizen – nog voor de 1 euro-campagne, voor een slordige dertigduizend euro. De Heinsons komen al ruim vijftien jaar op Sicilië, aanvankelijk vooral in meer perifere dorpen. ‘Daar tref je nog het pure Sicilië. Maar dat bleek uiteindelijk te afgelegen, te ver van winkels en het strand. Via vrienden kwamen we in Sambuca terecht.’
Bijna drie jaar en ruim honderdduizend euro later is hun huis zo goed als bewoonbaar. ,,Morgen komt mijn man met de eerste meubels,’’ zegt Heinson, die in de toekomst het halve jaar vanuit Sambuca haar werk wil doen en zich opgetogen toont over het naburige huis vol IT’ers. ‘ Cool, zo’n groep jonge IT’ers is erg interessant. Meer inwoners is goed voor de stad, al moeten we oppassen dat het ook geen Mallorca wordt.’
Het 1euroverhaal heeft het toerisme aangewakkerd, de nieuwe inwoners voorzien Sambuca van meer structurele impulsen. Margherita Licata assisteert sinds kort architect Cacioppo. Licata -opgegroeid in Duitsland- spreekt haar talen en is het levende voorbeeld van de spinoff van de 1eurocampagne. ‘Lang woonde ik met mijn gezin in Turijn. Daar was werk, maar we werden er niet gelukkig. Hier in Sambuca zijn we wel gelukkig, maar is weinig werk. Gelukkig heb ik nu halve dagen werk. Mijn man is loodgieter, ook hij profiteert.’
Cacioppo zelf licht intussen de leegstand nog eens door voor tien nieuwe 1eurohuizen, die in februari het vliegwiel van de marketing een nieuwe zet moeten geven. Want dat die marketing nodig blijft, toont huisjeskoper Woolston aan. ‘Volgend jaar word ik zestig en wil ik zestig dagen reizen. Misschien dat ik in 2021 begin met verbouwen. Eerst met een extra deur, zodat ik een deel van Torre op airbnb kan zetten. Maar wie weet verkoop ik het weer. Een bod van tienduizend heb ik al binnen.’
Verscheen eerder (6dec2019) ook in NRCH
Waardeer dit artikel!!
Bovenstaand stukje werd je gratis aangeboden. Als je dat waardeert en dat wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.
NB: Zonder kosten, elke cent komt in het journalistenbeursje
Naar doneren, veilig en in twee kliks. Thnx!