In Zuid-Turkije begon voortaan de geschiedenis die beschaving heet

Afgelopen week opende president Erdogan het verbouwde Gobeklitepe. Deze archeologische schatkamer in Zuid Anatolië werd de afgelopen jaren voor vijftien miljoen euro voorzien van veel infrastructuur, om toeristisch trekpleister te worden: The Zero Point in Time

Gobekli Tepe (‘buikberg’) is een heuvel nabij Urfa, of San Liurfa, Zuid-Anatolië, Turkije. Vanaf de berg kijk je onmetelijk ver over het oude Mesopotamië. In de berg zelf graven archeologen al dertig jaar naar overblijfselen van een tempel ouder dan Egyptische piramides en Stonehenge.

Volgens protagonisten is Gobekli Tepe het bewijs dat religie en sedentarisatie voorafgingen aan landbouw, in plaats van andersom, zoals meestal gedacht wordt.

Controverse onder archeologen

Omdat zoveel mensen tegelijk de tempel bezochten, was veel voedsel nodig en ontwikkelden de lokale volken in versneld tempo allerlei landbouwtechnieken, waarna sedentarisatie zich verder uitbreidde. Kortom: in Turkije ligt de wieg van beschaving.

Volgens critici is Gobekli Tepe heus een belangrijke tempel, maar verder gewoon gevolg van de geboorte van landbouwmethodes, waardoor sedentarisatie intrad: mensen hoefden niet meer te jagen en verzamelen, gingen in grotere groepen bij elkaar wonen en zo ontstonden dorpen, steden (en tempels).

Meer over Gobekli Tepe en diens pro- en antagonisten lees je hier. Een vers artikel over de oorzaak-gevolg relatie tussen complexe samenlevingen en goden lees je hier.

Nog een controverse onder archeologen

In de Davos-conferentie van 2016 kondigde de Turkse Dogus-holding van de familie Sahek aan de omstreken van Gobekli Tepe en de opgraving  zelf voor een bedrag van vijftien miljoen euro op te waarderen.

Dat kwam de initiatiefnemers direct op kritiek te staan van een leger van archeologen, die vonden -en vinden- dat je niet met groot materiaal moet gaan graven in de buurt van zo’n kwetsbare opgraving.

De leiding van het archeologische team in Turkije – de Australische archeoloog Lee Clare en zijn Duitse collega Jens Notroff– wilden destijds niet op vragen over die kritiek ingaan.

Clare en Notroff namen de leiding van de opgraving over van de Duitse archeoloog Klaus Schmidt, die twintig jaar aan zijn levenswerk groef, nadat Schmidt in 2014 stierf aan een hartaanval.

Ook Schmidts vrouw Cegdim Koksal Schmidt -zelf een Turkse archeoloog- schaarde zich achter de kritische archeologen. Vorig voorjaar maakten de kritische archeologen nog onderstaand filmpje.

De kritiek mocht niet baten. De afgelopen jaren is rond Gobekli Tepe hard gewerkt aan nieuwe wegen, toegangsroutes en parkeerplaatsen voor de toeristen die de tempel en masse zullen bezoeken.

Marketing, toerisme en archeologie

Vorige week kwam president Erdogan himself Gobekli Tepe heropenen. Erdogan riep eerder al 2019 uit tot ‘The Year of Gobeklitepe.’ Afgelopen jaar 2018 was het Jaar van Troje.

Behalve aan infrastructuur en hotels is er ook hard gewerkt aan nieuwe marketing, inclusief een gelikt filmpje over Gobeklitepe, om daarmee de Egyptenaren met hun piramides -laat staan de Engelsen met hun Stonehenge- mee naar de troon te steken.

Komende maanden is Gobekli Tepe ook af en toe een filmstudio, voor het maken van opnamens voor een Turkse dramaserie waarvan de hoofdpersoon een mystieke link heeft met de oude beschaving die de stenen in de heuvel begroef.

Er zijn meer gelikte filmpjes gemaakt om wat nu The Zero Point in Time heet goed in de markt te zetten. In Turkije (of eigenlijk Koerdistan, er wonen allemaal Koerden omheen) begon voortaan dus de geschiedenis, dat je dat weet.

Op deze afdeling van het team Duitse archeologen dat de opgravingen overziet vind je meer informatie over de jongste vondsten en nieuwe theoriën rond Gobeklitepe.

Hoe het nu werkelijk is gesteld met de opgravingen, beschadigingen en de controverse weet ik niet. Ik zou er graag weer even gaan kijken, maar daartoe ontbreekt het budget.

Daarom een verwijzing naar eind 2011, toen ik Gobekli Tepe mocht bezoeken, destijds nog het domein van de Duitse archeoloog Klaus Schmidt. Voor NRCH schreef ik er een rijk geillustreerd artikel over.

______________

Waardeer dit artikel!!

Bovenstaand stukje werd je gratis aangeboden. Als je dat waardeert en dat wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.

NB: Zonder kosten, elke cent komt in het journalistenbeursje
Naar doneren, veilig en in twee kliks. Thnx!

Geef een reactie