Na mediteren kun je namelijk nog meer leren

Het ‘Vedische’ onderwijs deed vorig jaar schoorvoetend haar intrede in Nederland. Ook dit jaar krijgen de kleine twintig leerlingen sterk adaptief onderwijs, met veel ruimte voor meditatie.’ Die vijf minuutjes mediteren voor elke les krikken het effect van de overige lesminuten enorm op’. (1549 woorden)

Nu en dan zien we beelden van het internationaal hoofdkwartier van de Vedische gemeenschap in het Limburgse Vlodrop: een Aziatisch paleisje in een groen Limburgs heuvellandschap. En van leider Maharishi Mahesh Yogi, een relikwie uit de jaren zestig: kleermakerszit, zachtbruine ogen en golvend wit haar. Transcendente Meditatie (TM, zie kader) is zijn toverwoord. Mediteren brengt het individu geluk en wijsheid, en de samenleving vrede en rust. Veel van zijn Nederlandse aanhangers wonen in het ‘Sidhadorp’, een vredig groen wijkje aan de rand van Lelystad. Hun kinderen zitten op de Vedische (veda=kennis) basisschool, hun pubers kunnen sinds vorig jaar naar het ‘onoverwinnelijkheidscollege’, de eerste school voor Vedisch middelbaar onderwijs in Nederland.

Het schooltje -vorig jaar drie, dit jaar acht leerlingen- huist in een bescheiden bedrijfspandje. Niet lang geleden stond er nog de wieg van telefoonaanbieder Scarlet. De deur staat wijd open, buiten hangt wat jeugd rond. Als de pauze voorbij is, trekken ze in de gang hun schoenen uit en betreden het kleine lokaaltje. De administratice annex conciërge, geheel barrevoets, vraagt of de journalist verderop kan doorgaan met het interview van de docent wiskunde, omdat de meditatie begint. Geen foto’s, nee absoluut niet, dat leidt maar af. Dan sluit ook de rest van de aanwezigen ineens de ogen. ‘Kan hij meteen voelen wat een meditatie met je doet,’ aldus de concierge. Onbetwist valt een weldadige rust het kantoortje binnen, totdat een piepende gsm die rust abrupt afbreekt, zodat het interview hervat en een deur verder de les Duits kan beginnen.

Onlangs nog stopte de politiek –onder aanvoering van SP’s onderwijsman en ex-leraar Harry van Bommel- het Vedische onderwijs. Tenminste, de bekostiging, die werd tegengehouden. Voorlopig is het onoverwinnelijkheidscollege daarom nog particulier. Te religieus, zo was de argumentatie van de politiek. Niks religieus, zegt Bert Zijlstra, elektrotechnisch ingenieur, natuurkundige en wiskundedocent: ‘Het nut van TM is wetenschappelijk bewezen en wetenschappelijk verklaarbaar. Noem het een truc, noem het een instrument. Door het mediteren kom je tot innerlijke rust en stilte. Dat is zeer effectief. Het functioneren van de hersenen optimaliseert. En alles correleert met alles, alle hersendelen profiteren ervan mee. Je opnamecapaciteit stijgt. Je intelligentie stijgt. Lichamelijk ga je er evenzeer op vooruit. Al je psychosomatische klachten –de achilleshielen voorop- verdwijnen.’ Zijlstra heeft dat ook zelf ondervonden, lang geleden toen hij natuurkunde studeerde en daarbij maar niet opschoot. ”Binnen een jaar nadat ik TM ontdekte was ik afgestudeerd. Bovendien raakte ik verlost van mijn hoge bloeddruk.’

Naast het individuele profijt dat mediteren oplevert, legt de Vedische gemeenschap veel nadruk op het effect van het collectief mediteren voor de samenleving. Zijlstra: ‘Wat jij net ervaarde, die rust. Zonder mee te doen, worden ook jou gedachtegolven kleiner, ordelijker. Daar profiteer je van, al kan je het ook parasitair noemen. Bij massale collectieve meditaties profiteert de wijde omgeving mee. Alles wordt ordelijker. De criminaliteit neemt af. ‘ Beter nog, zegt Zijlstra, is iedereen te laten méédoen aan het mediteren: ‘Gevangenen, boeven zeg maar, hebben grote gaten in de voorkwab van de hersenen, daar waar het ethisch normbesef zou moeten zitten. Daar waar ook het sociale huist. Als je een gevangenis laat mediteren, raken die gaten gevuld. Dat kan echt spectaculaire resultaten opleveren.’

Ook voor hoogbegaafden kan TM daarom extra nut hebben, denkt Zijlstra: ‘Hoogbegaafden hebben het soms moeilijk, dat is bekend. Hoe groter de geest, hoe groter het beest, luidt het gezegde. Daarbij krijg ik het beeld van nerds die de hele dag achter hun computer zitten. Met TM kan je de voorkwab, dat sociale, ook bij hen beter laten functioneren, zodat ze beter in hun vel zitten en beter in de samenleving passen.’ Datzelfde geldt overigens voor heel veel pubers, denkt Zijlstra. ‘Veel jongeren voelen zich gewoon verschrikkelijk rot. Die gaan dan bijvoorbeeld drinken, met ons huidige drankprobleem onder jongeren tot gevolg. Als ze gaan mediteren, verdwijnt dat rotte gevoel.’

Terug naar het onderwijs. Zijlstra, naast wiskundedocent ook gediplomeerd TM-trainer, gaat graag naar gewone, andere scholen om te mediteren met de leerlingen. ‘Curieus wat er dan gebeurt, de eerste keer. De helft valt gewoon in slaap! Die zijn zo moe, die zijn sowieso niet in staat om iets op te nemen! Die ervaren zo’n diepe innerlijke rust, eindelijk kunnen ze toegeven aan hun moeheid. ‘ Maar is het mediteren dan het enige dat het Vedische onderwijs onderscheidt van regulier onderwijs? Nee, zegt Zijlstra: ‘Die vijf minuutjes mediteren voor elke les krikken het effect van de overige lesminuten enorm op. Maar dat is het niet alleen. Kinderen, jongeren hebben een grote innerlijke nieuwsgierigheid. We geven hen de sleutels voor de eigen ontwikkeling. We leggen verbanden tussen de vakken, en met het verenigd veld.We leren de leerlingen vooral zelf op zoek te gaan, ze leren dus voornamelijk zelf. In het reguliere onderwijs is die innerlijke nieuwsgierigheid binnen het jaar kapot.’

Wat is Transcendentale Meditatie?
Uiterlijk is transcendentaal mediteren (TM) niet veel meer dan het minutenlang rustig zitten met gesloten ogen. Innerlijk tracht de transcendentale meditant gedurende zijn meditatie los te komen van (aardse) gedachten, door middel van het (geluidloos) reciteren van mantras, een serie woord-of klankcombinaties. Die brengen de meditant niet allen tot rust, met de juiste technieken belandt de meditant volgens TM- aanhangers bovendien op het ‘verenigd veld’, wat zij zien als de oorsprong van het universum. Op het verenigd veld huist de basisenergie waaruit alle materie is opgemaakt, waaruit ook de oerknal is voortgekomen.

Een collectieve transcendente meditatie zorgt volgens TM’ers voor een positieve uitwerking op de omgeving, waarbij bijvoorbeeld criminaliteitscijfers dalen. Massale collectieve meditaties kunnen zelfs leiden tot wereldvrede. Voorbij TM bestaat de gevorderde meditatietechniek Sidhi, waarbij deelnemers diepere lagen van de geest bereiken en daarbij zelfs lijfelijk loskomen van de grond, wat waarneembaar is als ‘hoppen’ of Yogisch vliegen. ‘Vandaar die matrasjes, anders valt het zo hard wanneer je stopt,’ aldus hopper Bert Zijsltra
De onderbouw van de basisschool mediteert slechts met een korte wandeling, tweemaal daags vijf minuten. De bovenbouw mediteert in de klas, tweemaal tien minuten per dag. Leerlingen van het middelbaar onderwijs voeren tweemaal daags een volwassen meditatie van vijftien minuten uit, met yoga en ademhalingsoefeningen daaraan voorafgaand. Bovendien mediteren ze de eerste vijf minuten van elke les.

Wat zeggen de leerlingen over Vedisch onderwijs?
‘Je werkt gewoon in je eigen tempo door’.

Sylvan (17) is net over van de Amsterdamse Vrije School, die hem niet naar het havo-diploma konden begeleiden. ‘Omdat ik het verkeerde vakkenpakket had. Hier konden ze me wel bijspijkeren, want ik was gemotiveerd. Voorwaarde was dat ik ging mediteren. Dat doe ik nu net twee weken. Ik merk nog niet direct dat ik beter kan leren, wel dat ik veel beter slaap. Ik ben een stuk uitgeruster.’

Caspar (15) zit in 4VWO en geldt onder zijn docenten als erg slim. ‘Ik ben wel een keer getest, maar de resultaten daarvan, nee die ken ik niet. Ik ben inderdaad wat sneller. Op de lagere school ging ik elke vrijdagochtend naar een cursus voor hoogbegaafden, om ‘breinkrakers’ te doen. En ik heb een klas overgeslagen, op de basisschool hier in het Vedische dorp. Daarna ben ik eerst naar een middelbare school in Harderwijk gegaan. Daar kende ik niemand, dat was niet leuk. Na een jaar ben ik overgestapt naar de Rietlanden, hier in Lelystad. Maar toen ik hoorde dat ze hier begonnen met middelbaar onderwijs, ben ik meteen overgestapt.’

‘Het onderwijs hier hangt niet zo af van de andere leerlingen. Je werkt gewoon in je eigen tempo door. Het is een klein klasje, dat geeft inderdaad wel ruimte. Maar zo zullen ze het ook wel houden, verwacht ik. Geen klassen met dertig leerlingen, nee, dat zal hier niet gebeuren. Wat ook anders is, is dat we niet telkens een andere les hebben. Onze lessen duren vaak een hele ochtend, of een middag. Huiswerk krijgen we ook niet, dat doen we op school. Wanneer je dat ook af hebt, zorgen de leraren wel dat je dan iets anders kan doen. Vervelen doen ik me in elk geval nooit.’

‘Ik mediteer al van kindsaf. In Harderwijk en op de Rietlanden mediteerde ik veel minder. Als je het thuis in je eentje moet doen, wanneer je er extra vroeg voor moet opstaan, raakt het in het slop. Dat heeft gevolgen voor je opnamecapaciteit, zeker. Dat merkte ik vooral toen ik hier weer begon. Alles gaat makkelijker. Je onthoudt de dingen veel beter. Waar ik eerst twintig minuten over het leren van Franse woordjes deed, of zelfs een half uur, daar doe ik dat nu in tien minuten.’

Iedereen is welkom op het onoverwinnelijkheidscollege, met vestigingen te Lelystad, Amsterdam en Vlodrop. Voorwaarde is deelname aan een meditatiecursus. Sjoerd de Vos, woordvoerder: ‘Wanneer je mediteert ga je een enorm stuk stabiliteit ervaren. Als je dat ervaren hebt, is dat onveranderbaar en onoverwinnelijk aanwezig, vandaar de naam van de school. Het kost inderdaad wel wat, onze school. Om bekostigd te worden hebben we 400 leerlingen nodig, dat zit er nog even niet in. We studeren op andere mogelijkheden, het is een beetje pionieren wat we doen. Bovendien, er is een groep donateurs die helpt met de financiering, als €15.000 teveel is.

Verder lezen: www.vedischonderwijs.nl, www.sidhadorp.nl, www.maharishi.org.